OMMEN - Een zwembad, tenten en stacaravans: op het eerste gezicht lijkt het niet op een plek waar onheil plaats heeft gevonden. Niets is minder waar. Waar nu camping Ommerland is, was vroeger Kamp Erika. Een vrijwel vergeten concentratiekamp uit de Tweede Wereldoorlog in de buurt van Ommen. In de zoektocht naar het oorlogsverleden van haar opa, ontdekt Hester den Boer dat haar opa in het kamp verbleef. Ze schreef er een indringend boek over, waarin vooral naar voren komt dat het kamp nog steeds een open wond is. "Ik heb geprobeerd om het te verklaren, niet om een beschuldigende vinger te wijzen."
De in Hengelo geboren schrijfster deed vijf jaar lang archiefonderzoek naar het oorlogsverleden van haar opa. Ze hield tientallen interviews met nabestaanden en ooggetuigen. Zo sprak ze niet alleen haar eigen familieleden, maar ook die van bijvoorbeeld Herbertus Bikker, beter bekend als De Beul van Ommen.
Zoektocht
Den Boer studeerde Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze was altijd al geïnteresseerd in hoe mensen in de ban kunnen raken van geweld en hoe een samenleving daar achteraf, als het normale leven weer is teruggekeerd, mee omgaat. In dat licht keek ze ook naar het verleden van haar opa.
"Hij heeft al die tijd gezegd dat hij in Kamp Westerbork had gezeten. Maar echt praten over die tijd, deed hij niet." Na zijn dood ontdekte Den Boer dat haar opa in Kamp Erika, nabij Ommen heeft gezeten. Een kamp waar ze zelf nog nooit van gehoord. De schrijfster ging zoeken naar een verklaring voor het zwijgen over het kamp. "Hij is daar waarschijnlijk heel erg mishandeld en vernederd. En dat zie je ook terug in hoe hij als man was."
Hiaat in collectief geheugen
Haar boek gaat dieper in op de gruwelijke geschiedenis van dit concentratiekamp. De gevangenen bestonden voornamelijk uit niet-Joodse mannen, ze werden niet bewaakt door Duitsers, maar door Nederlanders.
"Kamp Erika leek een hiaat in ons collectief geheugen", zegt de schrijfster. Het was het vertrekpunt voor haar onderzoek naar het concentratiekamp en haar opa.
Nederlandse bewakers
Het kamp in Ommen was geen holocaustkamp. Er zaten maar enkele Joden gevangen. Het overgrote deel van de gevangenen bestond uit zwarthandelaren en illegale slachters, mensen die de distributiewetten hadden overtreden. Deze mensen werden veroordeeld door Nederlandse rechters.
Ook de bewakers in het kamp waren Nederlands. Dat was uitzonderlijk, wanneer je het vergelijkt het met bijvoorbeeld Kamp Westerbork.
Geen helden
"Er ontstond een extreem sadistische geweldscultuur in het kamp", aldus Den Boer. Zeker 180 gevangenen kwamen om door toedoen van de Nederlandse bewakers. ‘’Het is een geschiedenis waar we niet graag aan herinnerd willen worden. Het is niet hoe wij onszelf in de oorlog willen zien. Hier zijn wij de daders, niet de helden", zegt de schrijfster.
Op het campingterrein, waar vroeger het kamp was, is geen informatie over het kamp te vinden. Enkel vlakbij de camping staat nog een monument dat herinnert aan deze zwarte bladzijde. Het kamp is volledig weggevaagd. Verschillende voormalige gevangenen hebben gekampeerd op het campingterrein, zo ook haar opa met zijn gezin. ‘’Mensen die daar gezeten hebben konden nergens naartoe om het te herdenken. Er is geen tastbaar bewijs", aldus Den Boer