Het aantal toeristen dat jaarlijks zijn weg vindt naar het Vechtdal groeit en daarmee dus ook de toeristische sector, maar onder andere door vergrijzingsdruk wordt die groei begrensd. In horeca- en in de recreatiegelegenheden zie je vaak dat ze op zoek zijn naar personeel: ‘Wij zoeken jou’. Hoe groot is dit probleem nu al en wat wordt eraan gedaan?
Rianne de Bruin
Zo is bijvoorbeeld in een jaar tijd het aantal openstaande horecavacatures met 198 procent gestegen in Overijssel. In maart vorig jaar stonden er nog 168 vacatures open en dit jaar zijn dat er inmiddels 500. Blijkt uit een analyse van Randstad. Enrico Hans is eigenaar van restaurant de Rheezerbelten in Hardenberg en prijst zich gelukkige dat hij het team behoorlijk in orde heeft, maar hij ziet de problemen wel degelijk. “Er is zeker sprake van te weinig personeel en dat is de grootste beperkende factor van de groei van de meeste bedrijven.” Hij zou het ook niet erg vinden als er nog één of twee in het team erbij komen. Bedrijfsleider René Horsman van camping de Koeksebelt in Ommen is ook blij met zijn terugkerend personeel. “Ik hoor van collega’s die nog een stuk of dertig mensen zoeken. Die ga je niet meer vinden.”
Moet en kan de toeristische sector wel groeien?
“We hebben hier fantastische campings en horecagelegenheden om te faciliteren en jongeren kennis te laten maken met het vak. Ondernemers willen blijven groeien en het is ook goed voor de economie”, aldus Enrico Hans, eigenaar van restaurant Rheezerbelten. Daarnaast ziet hij ruimte om minder last te hebben van seizoensgebondenheid. “De horeca is altijd open, maar we kunnen steeds langer en vaker werken door seizoensverbreding. Het toeristische seizoen begint vaak al eerder of gaat langer door. Dat biedt een mooi perspectief.” René Horsman vindt het ook belangrijk dat ze blijven groeien, want het biedt kansen en Ommen draait op toerisme.
De sector bepaalt grotendeels zelf of ze willen groeien en dat mag ook binnen het huidige bestemmingsplan van gemeente Dalfsen. “We kijken naar wat voor vorm van toerisme werknemers wil creëren. Je hebt maar een beperkte ruimte waar je gebruik van kunt maken. Je kunt op een stuk grond of een camping zetten of een woning, niet beide. Diversiteit binnen de toeristische sector staat ook echt voorop”, deelt Schuurman mee. Volgens hem zijn er ook mooie initiatieven voorbijgekomen, zoals kamperen bij de boer en is er meer ruimte voor kampeerplekken voor de toestroom van camperaars gecreëerd. “We proberen het hier steeds mooier te maken door ‘sloop voor kansen’; een oude schuur afbreken en er iets moois voor terugplaatsen. We hopen dat mensen het hier een prachtige plek vinden om te wandelen, fietsen en te recreëren op een kwalitatief goede manier. Daardoor werk je aan seizoenverbreding.”
Bewuste keuze
Wethouder Economie van Dalfsen André Schuurman: “Het aantal toeristen neemt toe, het aantal overnachtingen is in 2021 namelijk gestegen met 34 procent. Dus het zoeken naar personeel om die mensen op te vangen is lastig door de vergrijzingsdruk. Ondernemers zijn aan alle kanten bezig met oplossingen te bedenken. Met hangen en wurgen lukt dat. De verwachting is dat het nog lastiger gaat worden.” Volgens André maken jongeren bewuste keuzes waar ze willen werken. “Je moet een aantrekkelijke werkgever zijn, goede voorwaarden hebben, een fijne werkomgeving hoort daar ook bij. Alle omstandigheden moeten kloppen en daar moet je als werkgever rekening mee houden."
Enrico nodigt scholen bij hem uit en geeft rondleidingen. “Zo kunnen ze zien hoe het hier is en wat we doen. Daardoor hebben wij op dit moment niet zo’n enorm tekort.” René vertelt dat ze de stadscamping van Ommen zijn, waardoor de jeugd het aantrekkelijker vindt om op de fiets naar hem toe te komen dan naar een bedrijf een stuk verderop.
Waarom wel of niet de toeristische sector kiezen?
Demi van der Kolk is receptioniste op een camping. Ze heeft voor deze sector gekozen vanwege de sociale contacten. “Er is altijd een gemoedelijke sfeer en daarnaast is de sector heel breed, wat mij wel aanspreekt.” Toch wil ze hier niet blijven werken. “Het nadeel is dat het seizoensgebonden is. Dat is ook het grootste probleem waarom mensen niet kiezen voor deze sector.”
Rhoa Klein loopt stage op een camping en wil juist wel in deze sector actief blijven. “Als het lukt een vaste baan te vinden dan blijf ik hier zeker werken en het liefst in de regio.” Ze merkt dat ze een van de weinigen is die voor deze kant kiest. “Als je niet in vaste dienst bent dan is het seizoensgebonden werk.”
De vijver wordt steeds kleiner
“Ondernemers zijn creatief en veerkrachtig, die proberen hun weg te vinden. Natuurlijk had men liever wat meer keuze in personeel. De vijver wordt steeds kleiner en mensen moeten worden getriggerd om in deze sector te gaan werken”, aldus wethouder Schuurman. Volgens hem moeten zowel ondernemers als het onderwijs mensen gaan enthousiasmeren.
Enrico Hans en René Horsman zijn het er mee eens. “In de laatste jaren is er in de opleidingen te weinig gebeurd om te zorgen voor nieuwe instroom. Mensen moeten wel enthousiast gemaakt worden. Je had bijvoorbeeld een aantal jaren geleden dat er veel kookprogramma’s op televisie waren. Toen zag je een opleving van mensen die de horeca ingingen”, zegt Enrico. Volgens hen beiden ligt er een taak in het verschiet voor onder andere opleiders om mensen te triggeren. “In de komende jaren wordt het alleen maar lastiger. We maken ons zorgen over de toekomst en daarom zijn we in het Vechtdal onze krachten gaan bundelen”, aldus René.
Onderwijs en ondernemers bundelen krachten
22 ondernemers in het Vechtdal in de toeristische sector en het Alfa College zijn gaan samenwerken. In september 2022 start in het Vechtdal de ‘Vakschool 100 procent Gastvrij’. Dit is de eerste opleiding in Nederland waar mensen voor en door ondernemers in de vrijetijdssector worden opgeleid. Mariska Eshuis zit in het bestuurssecretariaat en is eigenaar van camping de Zandstuve. Zij denkt dat deze Beroeps Opleidende Leerweg (BBL) opleiding een goede oplossing is. “Het biedt ons toekomst als ondernemers om vakkrachten te gaan opleiden, te werven en te behouden in de regio Vechtdal. De nood is nog groter om nu een beweging te maken en leerlingen te gaan opleiden en een carrièreperspectief in de horeca, Leisure en dagrecreatie te bieden”, vertelt ze.
“We ontvangen onze gasten bij een van de mooie bedrijven in de vrijetijdssector. De sector blijft de komende jaren groeien en de bedrijven hebben daardoor wel gemotiveerde en goed opgeleide mensen nodig”, zegt wethouder van Hardenberg Alwin te Rietstap (economie en vrijetijdssector). De werkgevers bepalen zelf hoe de opleiding eruit gaat zien, zodat het past bij wat er in de praktijk gebeurt. “Na het afronden van de opleiding kunnen ze hun carrière voortzetten bij een van de werkgevers. Zo behouden we talenten in de regio en kunnen bedrijven in de vrijetijdssector groeien en bloeien. Dat is goed voor een vitale economie en daar profiteren we allemaal van.”
“Terughalen van vorige werknemers is een optie, maar je kunt ook nieuwe mensen opleiden en denken aan omscholing”, deelt Schuurman. Volgens hem moeten we ons niet alleen richten op jongeren, want die kunnen overal een baan vinden en zoeken iets wat bij ze past. “Je moet alle registers openzetten om mensen te vinden.” De Vakschool richt zich naast jongeren ook op zij-instromers. Denk aan oud-horecamedewerkers of senioren. Op die manier proberen ze de toeristische sector wel te laten groeien en ze zien het allemaal positief in.