Een boer in het nauw draait rare rondjes (op zijn trekker)
Veel commotie over de acties van onze boeren die tevens minder publieksvriendelijk lijken te worden. Toch is er onder de bevolking ook begrip omdat de belangen van de sector absoluut verwaarloosd worden in respectievelijk Zwolle, Den Haag en Brussel
Met het ontstaan van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), waarbij 6 en later 12 Europese landen een interne markt oprichtten, waren er grote verschillen in de agrarische structuren Daardoor kwamen met name Nederland en Duitsland er qua concurrentiepositie ten opzichte van de omliggende landen met kapitaalintensievere landbouwbedrijven ronduit bekaaid vanaf. Er werd onder meer een minimum melk- en vleesprijs ingesteld, een maatregel die na verloop van tijd ook weer werd afgeschaft. Nu de sector door niet gelijkwaardige regelgeving van de overheid de concurrentiepositie verliest en dus verlieslatend wordt, zou het opnieuw invoeren van minimumprijzen de positie van de Nederlandse agrarische sector kunnen verbeteren. Om circulaire landbouw te bevorderen zou met verschillende prijzen voor conventionele en circulaire producten gewerkt kunnen worden. Toen het vrije marktdenken opgang maakte verdwenen veel van deze voordelen en nam de concurrentie met andere landen fors toe. ‘Gesteund’ door banken, zuivel- en voederconcerns werd daarom ingezet op inventieve en grootschaliger bedrijven met nog meer kapitaalbeslag tot gevolg. Toentertijd waren de banken, zuivel- en voederconcerns nog echt coöperatief. De belangen van de boeren stonden voorop stonden. In naam zijn deze organisaties nog steeds coöperatief, met het verschil dat tegenwoordig de eigen verdienmodellen voorop staan. Tijdens de vorige (banken)crisis werd de superheffing afgeschaft en werden de boeren door de Rijksoverheid en de bankensector gestimuleerd om uit te breiden en nieuwe, grotere stallen te bouwen. Kat in het bakkie voor de aannemers en installateurs die toch al werkzaam waren in de agrarische sector, terwijl de rest van de bouwwereld op z’n zachtst gezegd in zwaar weer verkeerde. Toen de stallen klaar eenmaal waren en gevuld konden worden met meer dieren, diende de ammoniakcrisis zich aan waarop het Ministerie van Landbouw besloot de veestapel in te krimpen. Een opmerkelijke maatregel aangezien de sector de ammoniakuitstoot sinds 1995 met 65 procent had weten te reduceren en in die periode ook veel investeringen had gedaan. Ronduit merkwaardig was dat de agrarische sector als enige draconische maatregelen opgelegd kreeg met soms grote financiële gevolgen. De Rijksoverheid keek de andere kant op. Vorig jaar deed de stikstofcrisis de emmer overlopen. De boeren werden geslachtofferd ten gunste van de luchtvaart en bouw. Als de communicatie vanuit de overheid tekort schiet is het volstrekt logisch dat deze opeenstapeling van maatregelen leidt tot bijzondere acties die niet altijd even publieksvriendelijk zijn. Deze mensen vechten voor hun boterham en maken gebruik van het democratische recht, al staan sommigen aan de rand van de afgrond.
Boeren zijn per definitie individualisten die veel liever ‘warkn dan lulln. Daardoor raakten ze hun grip kwijt op hun coöperaties en raakten ze geïsoleerd. Nu het water aan de lippen staat ontstaan er allerlei nieuwe belangengroepen die niet samen optrekken, maar elkaar soms liever de tent uitvechten.
Het is nu aan de Europese Unie en de Nederlandse regering om met echt beleid en toekomstvisie te komen om de grotendeels zelfgecreëerde problemen aan te pakken en op te lossen. Deze instanties zijn voor vrije markten die echter steeds minder bestaansrecht hebben door juist hun steeds striktere regelgeving. Wellicht is het nodig om bepaalde agrarische activiteiten te beperken, maar zorg dan wel dat onze boeren een fatsoenlijk inkomen krijgen en houden. Op korte termijn zou het (weer) invoeren van wettelijke minimum prijzen voor melk-, vlees- en landbouwproducten de sector lucht kunnen geven. Dit moet dan wel in Europees verband geregeld worden om de concurrentiepositie zeker te stellen. Om biologische trends te versterken zouden verschillende minimumprijzen gehanteerd kunnen worden om deze richting te stimuleren.
Benieuwd wat de stikstofdemonstratie bij het RIVM in Bilthoven zal uithalen.
Raalte, juli 2020 (Kees Huls)