Het zijn opvallende gebouwen. Vlakbij de entree van Dedemsvaart staan drie reusachtige stenen kegels, de kalkovens. Vroeger onmisbaar voor het bouwen van woningen. Nu zijn het monumenten die herinneren aan een tijd van voorspoed. 

Gert Tempelman is al jaren betrokken bij Historische Vereniging Avereerst, die de kalkovens in beheer heeft. Hij mag graag rondleidingen geven om de verhalen levend te houden: ‘’Het is goed om het industriële erfgoed in ere te houden, ook voor de jonge generaties. Mensen rondleiden is echt mijn passie.’’ In de zomer wordt het complex veelal bezocht door vakantiegangers van de campings. ‘’Mensen zijn meestal verrast hoe de kalkovens werken’’, zegt Tempelman.

Handel

Drie kalkovens zijn er nog te zien in Dedemsvaart. De ovens werden tot het eind van de vorige eeuw gebruikt om schelpen te branden. Schelpkalk werd veelal gebruikt voor het bouwen van woningen en voor de landbouw. Ruim tweehonderd jaar geleden liet Baron van Dedem het kalkovencomplex bouwen. Vlakbij het water, omdat de schelpen als retourvracht, turf meenamen. In die tijd verrezen in de prille veenkolonie de eerste stenen woningen waarvoor het kalk werd gebruikt, als een soort specie.

De bedrijfstak werkte veel samen met de scheepvaart. Want er waren schippers nodig om de schelpen uit de Noordzee te vissen.

Tijdens de negentiende eeuw werd het belang van de kalkovens een stuk minder. De bouwwereld ging steeds vaker cement gebruiken in plaats van kalk. Daarnaast steeg de prijs van turf, hierdoor waren kalkovens nauwelijks rendabel meer.

Stank

De kalkovens kunnen nog steeds branden, hoewel dat nog best ingewikkeld is. Inmiddels zijn er bruggen in de ovens zodat je ze ook van binnen kan gebruiken. ‘’Vroeger rook je de kalkovens in heel Dedemsvaart. Het branden van schelpen stinkt nogal’’, aldus Tempelman.

Stoffige bende

Hoe werkte een kalkoven? Door middel van turf werden schelpen verhit tot een temperatuur van rond de 1000 graden Celsius. Het restant, de ongebluste kalk werd vervolgens uit de oven geschept en verspreidt over de vloer van het leshuis. Wanneer je de ongebluste kalk met water besproeit, ontstaat er een chemische reactie. De temperatuur stijgt dan naar ongeveer 100 graden, na enige tijd vallen de schelpen dan als kalk uit elkaar. ‘’Dan werd het een stoffige bende’’, aldus Tempelman.