In samenwerking met RTVOost

BALKBRUG - De evangelische leef- en woongemeenschap De Werkelijkheid Is Christus (WIC) in Balkbrug is de afgelopen tijd uitvoerig doorgelicht. Aanleiding vormden meerdere klachten van cliënten van deze zorginstelling die alarm sloegen over de kwaliteit van de zorg, vermeend misbruik van zorggeld en de volgens hen gebrekkige accommodatie, waardoor de veiligheid in het geding zou zijn. De gemeente heeft nu een ultimatum gesteld: voor 1 juli moet op zorggebied een aantal verbeterpunten zijn doorgevoerd. Daarnaast heeft de sociale recherche een onderzoek ingesteld of het zorggeld rechtmatig is besteed. 

De cliënten maakten onder meer melding dat ze al jarenlang onder erbarmelijke omstandigheden moeten wonen. Enkelen van hen zijn (chronisch) ziek - onder wie enkele COPD-patiënten - en het merendeel van de bewoners bestaat uit zestigers, zeventigers en een enkele tachtiger. Met name de hoge luchtvochtigheid in de woonunits - door de cliënten stelselmatig aangeduid als barakken - is een doorn in het oog.

Geen kant op

Tegelijk kan het merendeel van de hulpbehoevende bewoners geen kant op. "Vertrekken is geen optie. Hier wonen voornamelijk senioren die vanwege hun uiteenlopende problemen nergens naartoe kunnen. Onderling hebben we als bewoners een andere benaming voor de afkorting WIC: de Werkelijkheid Is Crimineel."

Opdracht onderzoek

Na de klachten heeft de gemeente Hardenberg opdracht gegeven om de zorginstelling op drie punten te onderzoeken.

Zo heeft de GGD onderzoek gedaan naar de kwaliteit van zorg, heeft de sociale dienst een onderzoek ingesteld of het zorggeld wel op de juiste wijze wordt besteed en hebben ambtenaren van de gemeente samen met de brandweer het complex geïnspecteerd.

Een woordvoerster van de gemeente Hardenberg bevestigt dit desgevraagd tegenover RTV Oost.

Voormalig hotel

Het eind zeventiger jaren opgerichte evangeliecentrum - ondergebracht in een voormalig hotel - heeft de afgelopen decennia meerdere bestemmingen gehad. Van een stiltecentrum tot een opvanghuis voor 'Tsjernobyl-kinderen'. Sinds 1990 biedt het onderdak aan mensen in nood: variërend van verslavingsproblematiek tot psychiatrische problemen.

Er is ruimte om zo'n twintig mannelijke cliënten te huisvesten. Therapie, medische hulp en psychische begeleiding worden van buitenaf aangetrokken. Momenteel verblijven er dertien cliënten, met name senioren. Daarnaast worden buiten het terrein drie cliënten door de WIC ambulant begeleid.

Bijdrage bewoners

De financiering gebeurt via een dagelijkse bijdrage van de bewoners. Zij betalen dit voornamelijk vanuit hun persoonsgebonden budget, dat via de WMO en WLZ wordt aangevraagd. Verder zijn er giften van particulieren, kerkelijke instanties en worden er in kerkelijke gemeenschappen regelmatig inzamelingsacties gehouden, aldus de eigen website van de WIC.

De cliënten beklagen zich echter al langere tijd, onder meer over de in hun ogen belabberde huisvesting. Volgens cliënt Ronald Kroezen, die zichzelf klokkenluider noemt, dateert het gebouw van 1906 en is er behalve een lik verf sinds 1978 vrijwel niets meer aan gebeurd. "Lekkende daken, schimmels, geen eigen sanitair. En dat voor bewoners met een rugzakje. Allen 50 jaar en ouder."

Samen met medebewoner Adriaan Niklaas, die er al sinds begin jaren negentig woont, heeft hij nu alarm geslagen.

Zwartboek 

Kroezen heeft in juli 2019 al eens een zwartboek opgesteld, waarin hij schrijft dat de cliënten onderdak krijgen in 45 jaar oude 'barakken'. Waarin het 's winters steenkoud is en in de zomer snikheet wordt. De woonunits zouden bovendien amper wind- en waterdicht zijn. 

"De directie beloofde beterschap. We hebben ze toen een tweede kans gegeven, maar sindsdien is er niets gebeurd. We zijn het nu helemaal zat", zegt Kroezen.

'Zorggeld verdwenen'

In het zwartboek wordt behalve van de krakkemikkige huisvesting gewag gemaakt dat de directie forse bedragen aan zorggeld zou toucheren, terwijl de bewoners grotendeels aan hun lot zouden worden overgelaten. De leiding zou dit zorggeld grotendeels in eigen zak steken. Bovendien zouden de begeleiders lang niet altijd over de juiste opleiding beschikken.

De twee klokkenluiders hebben overwogen hun biezen te pakken: "Maar het merendeel van de cliënten woont hier al langer - soms zelfs decennia - en heeft hier z'n hele sociale leven liggen. Bovendien, als wij weggaan, is er niemand die voor hun rechten opkomt."

Klachten onderzocht

De klachten waren voor de gemeente Hardenberg aanleiding tot nader onderzoek.

In opdracht van de gemeente heeft de GGD vervolgens onderzoek gedaan naar de geboden zorgkwaliteit. Dit rapport was voor de gemeente aanleiding om een aantal aanbevelingen en verbeterpunten op te leggen.

Ultimatum

Daarvoor heeft de gemeente een ultimatum tegen de WIC opgelegd. Voor 1 juli moeten de aanbevelingen en verbeteringen zijn doorgevoerd. Voldoet de WIC daar niet aan, dan kan de gemeente maatregelen treffen.

"Wat die maatregelen zijn, lopen we niet op vooruit", aldus de zegsvrouw. Ook wil de woordvoerster niet zeggen waar het in de huidige zorg aan schort. "We doen daarover verder geen mededelingen."

Onderzoek zorggeld

De cliënten hebben zich bovendien bij de gemeente beklaagd dat de leiding van de WIC zorggeld zou verdonkeremanen. Volgens de woordvoerster heeft de sociale recherche in opdracht van de gemeente een vooronderzoek ingesteld of het zorggeld wel rechtmatig is besteed.

Dit vooronderzoek is intussen afgerond. "We zijn momenteel de resultaten aan het bestuderen en besluiten vervolgens of er een vervolgonderzoek wordt ingesteld."

Ook over het onderzoek door de sociale recherche doet de gemeente geen inhoudelijke mededelingen. "Dat is altijd lastig in dit soort kwestie", aldus de woordvoerster.

Onderzoek huisvesting

Na klachten door de cliënten over de in hun ogen gebrekkige huisvesting en de veiligheid ervan, hebben gemeenteambtenaren samen met de brandweer poolshoogte genomen bij het opvangcentrum aan de Coevorderweg.

Behalve dat daarbij is gekeken naar de staat van onderhoud en de veiligheid is ook het bestemmingsplan onder de loep genomen. "Daaruit is gebleken dat de activiteiten van de WIC niet in strijd zijn met het bestemmingsplan", aldus de gemeentewoordvoerster.

De huidige situatie zou onder het overgangsrecht vallen. "Er is geen sprake van een overtreding van het bouwbesluit en acuut ingrijpen is niet noodzakelijk", meldt de gemeente in een reactie.

Landelijke inspectie

Een woordvoerder van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) laat weten dat bij deze landelijke toezichthouder in het verleden meerdere signalen over de WIC zijn binnengekomen, maar waren die niet dusdanig dat ze aanleiding vormden voor nader onderzoek.

Reactie directie WIC

Directeur Gerrit Tessemaker (71) zegt dertig jaar lang zijn ziel en zaligheid in het evangelisch opvangcentrum te hebben gestoken. "We hebben een missie en dat doen we met passie, zeg ik altijd. Deze kritiek komt van twee mensen, het merendeel van de bewoners is tevreden. De WIC is mijn levenswerk. Dit doet ontzettend veel pijn."